کد مطلب:47920 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:1135

گنجینه پرسمان » قرآن

منظور از ما بينهما در آية خَلَقَ السَّمَـَوَ َتِ وَالاْ ?َرْضَ وَ مَا بَيْنَهُمَا چيست؟ آيا در قرآن كريم يادي از چيزهايي كه در بين آسمان و زمين قرار دارد، آمده است؟

پيش از پاسخ به پرسش شايان ذكر است كه آسمان و زمين در آيات در معاني متعددي به كار رفته است، برخي از اين معاني عبارتند از:

1. آسمان به معناي جهت بالا و زمين به معناي پايين (ابراهيم،4)

2. آسمان به معناي جوّ اطراف زمين (ق،9)

3. آسمان به معناي كرات آسماني و زمين به معناي كره زمين (فصلت،11)

4. آسمان به معناي قرب و حضور الهي و زمين به معناي مراتب نازل وجود (سجده،5)( قاموس قرآن، سيد علي اكبر قرشي، واژههاي (سمأ و ارض). )

در اين كه منظور در عباراتي چون: سمَوات و ارض و ما بينهما چيست؟ بين مفسران اختلاف نظر است. برخي از آنها مراد از اين عبارات را كنايه از ما سوي اللّه، يعني جز خدا هر چه در كاينات وجود دارد، دانستهاند.

بر اساس اين عقيده، همة آنچه كه در آسمان و زمين (جهت بالا و پايين) از موجودات مادي و غير مادي وجود دارد مشمول اين آيه است.

در مقابل برخي از مفسران، از جمله علامه طباطبايي در الميزان و علامه طبرسي در مجمع البيان مراد از سمواتي را كه در مقابل ارض در مثل اين آيات قرار گرفته مادي دانسته و آسمان، زمين و ما بينهما را به همين جهان مشهود تفسير كردهاند.

عبارت علامه طباطبايي چنين است: المراد بالسموات و الارض و ما بينهما مجموع العالم علويه و سفليه( الميزان، ج 18، ص 186، مؤسسه اسماعيليان. )

همچنين علامه طبرسي عبارت ما بينهما را گاهي به خلائق و اشيأ، گاه هوا، گاه انس و جن، گاه ارزاق و اموال و گاه حيوان، نباتات و جمادات تفسير كردهاند.( مجمع البيان، ج 6، ص 437 و ج 7، ص 67 و ج 8، ص 256، دارالمعرفه. )

بر اساس نظريه دوم، در برخي آيات، مانند آيه 10 فصلت ـ به ويژه طبق تفسير و تعيين مصداق علامه طبرسي ـ به برخي چيزهايي كه در ميان آسمان و زمين است اشاره شده است. در اين آيه پس از ذكر آفرينش زمين در دو روز، آمده است: او در زمين كوههاي استواري قرار داد و بركاتي در آن آفريد و مواد غذايي آنرا مقدّر فرمود، ـ اينها همه در چهار روز بود ـ درست به اندازه نياز تقاضا كنندگان.

اما بر اساس نظريه اوّل كه مرادشان از آسمان جهت بالا و از زمين جهت پايين بود ما آيهاي را كه به صراحت به موجوداتي كه در ميان آسمان و زمين اشاره كرده باشد نيافتيم.( ر.ك: معارف قرآن، آيت اللّه مصباح يزدي، 3ـ1، ص 233ـ250، انتشارات در راه حق. )